Dieta trzustkowa – zasady i produkty dozwolone

Wbrew pozorom dieta nie zawsze stosowana jest w celu zrzucenia wagi. Często zdarza się, że jest niezbędna do prawidłowej pracy organizmu i narządów, które się w nim znajdują. Właśnie taką dietą jest dieta trzustkowa, która dedykowana jest osobom chorującym na przewlekłe lub ostre zapalenie trzustki. Trzustka jest jednym z narządów, który odgrywa kluczową rolę w prawidłowym trawieniu pokarmów. Dolegliwości bólowe z jego strony to sygnał, że w naszej diecie należy wprowadzić pewne zmiany. Pacjenci z chorą trzustką często zadają sobie pytanie, co jeść na diecie trzustkowej – podpowiadamy, co można jeść, a czego należy unikać.

Za co odpowiada trzustka

Trzustka to narząd odpowiadający za produkcję enzymów, które następnie wydzielane do układu pokarmowego uczestniczą w trawieniu węglowodanów, białek i tłuszczów. Oprócz tego do zadań trzustki należy także wytwarzanie hormonów – insuliny i glukagonu.

Niestety coraz częściej można spotkać się z chorobami trzustki, które zazwyczaj pojawiają się w wyniku nieprawidłowej diety. Najczęściej wyróżnianymi są: przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) i ostre zapalenie trzustki (OZT).

Przyczyny zapalenia trzustki

W związku z ostrym zapaleniem trzustki dochodzi do aktywacji enzymów trawiennych w trzustce, zanim jeszcze przedostaną się one do przewodu pokarmowego. Na skutek tego następuje samotrawienie narządu. Do najczęstszych objawów należą wtedy bóle w obrębie jamy brzusznej, nudności, wymioty oraz wzdęcia. W niektórych sytuacjach może także dojść do niedrożności jelit, problemów z oddychaniem, zaburzeń krążenia czy niewydolności nerek. Przy ostrym zapaleniu trzustki konieczne jest leczenie w szpitalu oraz zastosowanie odpowiedniej diety.

Z przewlekłym zapaleniem trzustki mamy do czynienia, kiedy w trzustce dochodzi do postępujących zmian. Na skutek tego narząd ulega poważnym uszkodzeniom i zaburzone są procesy trawienia. Najczęstszymi objawami przy przewlekłym zapaleniu trzustki są: silne bóle brzucha, wzdęcia oraz biegunki. W przypadku przewlekłego zapalenia trzustki bardzo często dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu. Wtenczas leczenie i odpowiednia dieta trzustkowa obowiązują już do końca życia.

Do najczęściej wymienianych przyczyn niewydolności trzustki zaliczamy nadmierne spożycie alkoholu, palenie papierosów, cukrzycę. Równie często przyczyną jest także kamica żółciowa.

Dieta przy chorej trzustce – na czym polega

Bóle brzucha, nudności czy wzdęcia to tylko nieliczne z dolegliwości, które mogą wskazywać na choroby trzustki. Dieta trzustkowa ma za zadanie odciążyć chory narząd i zapobiec nieprzyjemnym dolegliwościom, które towarzyszą zapaleniu trzustki. W przypadku ostrego zapalenia trzustki stosowana jest głównie w okresie leczenia, natomiast przy przewlekłym zapaleniu należy stosować ją już przez cały czas, gdyż odpowiada ona za suplementację witamin i ograniczenie niedoborów składników odżywczych oraz powstrzymanie spadku masy ciała.

Jaka powinna być dieta w leczeniu chorób trzustki

W przypadku ostrego zapalenia trzustki w postępowaniu dietetycznym, przynajmniej na początku pojawienia się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, wymagane jest całkowite zaprzestanie spożywania pokarmów i napojów. Takie rozwiązanie zapewni chwilowy spokój chorej trzustce. W ostrym zapaleniu trzustki po kilkudziesięciu godzinach postu stosuje się żywienie drogą doustną. Kiedy pacjent poczuje się już lepiej, wtedy można zastosować dietę pełnowartościową.

Przy chorobach trzustki zaleca się stosować dietę niskotłuszczową oraz lekkostrawną z ograniczeniem tłuszczu i błonnika pokarmowego. Menu zatem powinno być bogate w węglowodany i ograniczać zawartość tłuszczu. Zalecenia żywieniowe wyznaczają także wysoką kaloryczność posiłków, nawet na poziomie 2500-3000 kcal na dobę, która powinna być podzielona na 5-6 posiłków spożywanych w regularnych odstępach czasowych.

Dieta trzustkowa – zasady

Dieta trzustkowa to podstawowy czynnik w procesie leczenia pacjentów cierpiących na problemy z trzustką. Stosowanie niewłaściwej diety będzie nasilać nieprzyjemne dolegliwości bólowe. Powinniśmy zwrócić uwagę na więcej aspektów niż same produkty zalecane i zakazane. Ważne jest również stosowanie się do poniższych zasad.

• Zaleca się spożywać od 4 do 5 posiłków dziennie w równych odstępach czasowych i maksymalnie 6 posiłków na dobę,
• Porcje powinny być niewielkie, a same posiłki lekkostrawne,
• Preferowane sposoby przyrządzania posiłków to gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez dodatku tłuszczu, pieczenie w folii lub pergaminie,
• Lekkostrawne warzywa i owoce. Najlepiej, jeśli będą pozbawione skórki i spożywane w formie przetartej lub gotowanej,
• Koniecznie należy odstawić wszelkie używki – alkohol, papierosy itp.,
• Dieta powinna być dopasowana do indywidualnych predyspozycji i stanu zdrowia pacjenta,

Dieta trzustkowa – co można jeść

Lista produktów dozwolonych na diecie trzustkowej jest bardzo bogata – stanowi więc doskonałą bazę do skomponowania różnorodnych i pełnowartościowych posiłków. Produkty zalecane na diecie trzustkowej to:

Pieczywo: chleb pszenny, jasne bułki, sucharki, biszkopty, drobne kasze,

Mięso: drób, chuda cielęcina, chuda wołowina, królik, indyk,

Nabiał: chude mleko, niskotłuszczowe fermentowane produkty mleczne, chudy biały ser;

Ryby: dorsz, pstrąg, morszczuk, sandacz, szczupak,

Warzywa: młoda marchewka, dynia, pietruszka, seler, pomidory bez skórki,

Owoce: dojrzałe owoce leśne, winogrona bezpestkowe, cytrusy, brzoskwinie, banany, morele,

Napoje: kawa zbożowa z mlekiem odtłuszczonym, słaba herbata, herbaty ziołowe i owocowe, soki owocowe i warzywne, niegazowana woda mineralna

Przyprawy i zioła: zielona pietruszka, koperek, melisa, majeranek, cynamon, wanilia.

Czego unikać na diecie trzustkowej

Pieczywo: chleb żytni, razowy, graham, pieczywo chrupkie, pieczywo z ziarnami słonecznika, soi, otrębów oraz pieczywo cukiernicze,

Mięso: wieprzowina, baranina, dziczyzna, flaki, tłuste wędliny

Tłuste ryby: łosoś, śledź, sardynki, węgorz, karp,

Warzywa: warzywa kapustne, cebula, czosnek, por, suche nasiona roślin strączkowych, ogórek, rzodkiewka, kalafior, fasolka szparagowa, groszek zielony, warzywa marynowane i solone,

Owoce: gruszki, daktyle, czereśnie, figi, owoce marynowane, przeciery owocowe

Napoje: alkohol, kawa, mocna herbata, kakao, mleko pełnotłuste, kefir pełnotłusty, napoje gazowane

Tłuszcze: margaryny twarde, tłuszcze kuchenne, smalec, słonina, boczek,

Produkty i przetwory mleczne o wysokiej zawartości tłuszczu, tłuste sery, serki, mleko tłuste;

Tłuste ciasta.

Przykładowy jadłospis

• śniadanie – pszenny chleb z twarożkiem o niskiej zawartości tłuszczu, rzodkiewką i szczypiorkiem, herbata ziołowa
• drugie śniadanie – jogurt naturalny, brzoskwinie i banan, sok owocowo-warzywny,
• obiad – krem z białych warzyw, pierś kurczaka gotowana na parze, gotowane ziemniaki, warzywa gotowane, woda z cytryną,
• podwieczorek – jaglanka na chudym mleku z jagodami,
• kolacja – gotowany biały ryż z gotowanym jabłkiem i cynamonem.