Dieta cukrzycowa – co może znaleźć się w diecie diabetyka?

Cukrzyca to choroba przewlekła, która wpływa na sposób, w jaki organizm zamienia żywność w energię. Najważniejszą rzeczą, jaką możesz zrobić, aby nauczyć się żyć z cukrzycą, jest zdrowe odżywianie i odpowiedni poziom aktywności fizycznej. Masz cukrzycę i musisz trzymać odpowiednią dietę? Nie wiesz, które produkty mają niski indeks glikemiczny? Dowiedz się, jak powinna wyglądać Twoja dieta!

Czym jest cukrzyca

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, która powoduje zaburzenia w działaniu i wydzielaniu insuliny. Charakteryzuje się wysokim stężeniem glukozy we krwi. Wyróżniamy kilka rodzajów cukrzycy, jednak najczęściej występującą jest cukrzyca typu II, która określana jest też jako cukrzyca insulinoniezależna.

Do rozwoju cukrzycy typu 2 w dużej mierze przyczynia się:

• tryb życia, 
• stosowana dieta, 
• nadmierne spożywanie alkoholu, 
• palenie papierosów.

Kiedy mówimy o cukrzycy?

Punktem odniesienia jest prawidłowy poziom glukozy, który w przypadku osoby zdrowej wynosi od 70 do 99 mg/dL. Stan przedcukrzycowy pojawia się w momencie, kiedy stężenie glukozy wzrasta do 100-125 mg/dL. Na cukrzycę wskazuje stężenie powyżej 126 mg/dL, (wartość ta musi pojawić się na więcej niż jednym pomiarze). Powyżej 140 mg/dL mówimy o hiperglikemii.

Co powoduje cukrzyca typu 2

Pozostawienie cukrzycy bez kontroli często skutkuje przewlekłą chorobą nerek, zaburzeniami pracy układu nerwowego, mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych, co prowadzi do nadciśnienia tętniczego. Wiąże się to z licznymi powikłaniami – mikronaczyniowymi i makronaczyniowymi. Te ostatnie obejmują miażdżycę i możliwość wystąpienia udaru mózgu lub zawału mięśnia sercowego. Konsekwencją przewlekłej cukrzycy może być też niewydolność narządów oraz konieczność amputacji kończyn, a w niektórych przypadkach nawet śmierć. W związku z tym niezwykle ważne jest, aby w porę rozpoznać pierwsze objawy hiperglikemii, takie jak:

• częste oddawanie moczu,
• częste stany zapalne układu moczowego,
• suchość w ustach i duże pragnienie,
• duży apetyt,
• spadek masy ciała,
• osłabienie i nadmierna senność (szczególnie po posiłku),
• wolno i ciężko gojące się rany.

Dieta przy cukrzycy typu 2

Niestety, cukrzyca wiąże się z poważnymi ograniczeniami dietetycznymi, których należy się trzymać. Brak kontroli poziomu glukozy lub nieodpowiednia dieta mogą przynieść poważne konsekwencje (w skrajnych przypadkach może to być nawet amputacja kończyn i śmierć).

Odpowiednie odżywianie może zapobiec wielu poważnym zagrożeniom zdrowotnym, do których prowadzi cukrzyca typu 2. Pomoże też osiągnąć cele zgodne z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, czyli:

• wyrównanie poziomu glukozy we krwi,
• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• kontrolę ciśnienia tętniczego krwi.

Zdrowa i odpowiednio dobrana dieta dla cukrzyków wcale nie musi oznaczać rezygnacji ze wszystkich ulubionych potraw. Podstawą jest zdrowe odżywianie, regularne spożywanie posiłków oraz aktywność fizyczna. Osoby chore na cukrzycę nie powinny stosować głodówek i muszą w większości spożywać produkty gotowane na parze, grillowane lub pieczone, a także produkty spożywcze o niższej zawartości cukru. Cukry powinny być spożywane tylko w niewielkich ilościach, a dieta powinna zawierać dużo błonnika pokarmowego – daje uczucie sytości i pomaga obniżyć poziom glukozy we krwi.

Zasady diety cukrzycowej

Głównym założeniem diety cukrzycowej jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy, redukcja masy ciała oraz utrzymanie odpowiedniej wagi. Zmniejszanie masy ciała powinno być stopniowe i nie przekraczać spadku około 1kg/tydzień.

Na diecie cukrzycowej podstawą jest wybieranie produktów o niskim indeksie glikemicznym. Powinno się także spożywać jak najwięcej produktów o stałej konsystencji i bogatych w błonnik pokarmowy, np. owoce, zamiast soków. Mało kto zdaje sobie z tego sprawę, ale rozdrabnianie produktów, czy poddawanie ich obróbce termicznej może podwyższyć indeks glikemiczny produktów. O czym jeszcze należy pamiętać? Ważne jest także to, aby posiłki były spożywane regularnie oraz dostarczały około 4-5 porcji produktów węglowodanowych. Przy cukrzycy należy też ograniczyć sól oraz tłuszcze zwierzęce, na rzecz naturalnych przypraw i zdrowych tłuszczy roślinnych.

Osoby zmagające się z cukrzycą nie powinny zapominać o codziennej aktywności. Trening o umiarkowanej intensywności pomoże w utlenianiu glukozy i obniżaniu poziomu cukru we krwi.

Dieta cukrzycowa a indeks glikemiczny

Spożywanie węglowodanów o niskim IG ma kluczowe znaczenie dla zdrowia osób z cukrzycą. W diecie cukrzycowej powinno znajdować się jak najwięcej składników pokarmowych o jak najniższym indeksie glikemicznym. Węglowodany, które zawierają wysoki IG, spowodują szybki wzrost poziomu glukozy w organizmie człowieka, co doprowadza do uwolnienia insuliny, a następnie szybkiego spadku poziomu glukozy. W efekcie potęguje się uczucie głodu, które zwiększa ryzyko spożycia niekontrolowanej ilości pożywienia.

Co wolno jeść na diecie cukrzycowej

Dieta cukrzycowa powinna przede wszystkim bazować na produktach spożywczych charakteryzujących się niskim indeksem glikemicznym. Oto lista produktów, które są bezpieczne dla cukrzyków.

• Produkty zbożowe pełnoziarniste – pieczywo razowe, płatki owsiane i jęczmienne, otręby zbożowe, grube kasze, makarony pełnoziarniste, brązowy ryż.
• Surowe warzywa – pomidory, ogórki, warzywa kapustne, brokuły, kalafiory, marchew, seler, pietruszka itp.
• Owoce – najlepiej wybierać te mniej słodkie i mniej dojrzałe, np. jabłka, wiśnie i czereśnie, pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, owoce jagodowe, truskawki, maliny, brzoskwinie.
• Nasiona roślin strączkowych – groch, fasola, soczewica.
• Produkty mleczne – chude sery, jogurty, kefiry.
• Chude mięso i wędliny – kurczak, indyk, królik.
• Grillowane, gotowane na parze i duszone ryby.
• Jednonienasycone kwasy tłuszczowe – olej słonecznikowy, olej lniany, olej rzepakowy, oliwa z oliwek.

Dieta cukrzycowa – czego unikać przy cukrzycy typu 2

Osoby chore na cukrzycę typu 2 powinny unikać niektórych produktów, szczególnie tych o wysokim indeksie glikemicznym. Produkty przeciwwskazane to:

• Produkty zbożowe – białe pieczywo, makarony oraz różnego rodzaju ciasta, czyli wszelkiego rodzaju produkty z pszennej mąki – bułeczki, bagietki, drożdżówki, ciasta, a także makarony, biały ryż, kasza jaglana i manna, płatki kukurydziane itp. oraz pierogi, naleśniki, kopytka.
• Tłuste czerwone mięso – wieprzowina, baranina, gęsina, podroby, salami oraz mielonki, kiełbasy, salcesony, pasztety.
• Smażone i wędzone ryby – halibut, karp, węgorz.
• Bardzo słodkie owoce (szczególnie to mocno dojrzałe) – banany, śliwki, gruszki, owoce suszone, owoce w syropie, dżemy, powidła itp.
• Warzywa bogate w skrobię – ziemniaki, buraki, groszek, kukurydza.
• Cukier, słodycze i wyroby cukiernicze – wszelkiego rodzaju słodycze i słodkie przekąski.
• Napoje – alkohol, słodzona kawa i herbata, słodkie napoje, napoje gazowane, słodzone soki.

Dieta cukrzycowa – jadłospis

Śniadanie: kanapki z chleba razowego z pastą jajeczną i rukolą.

II śniadanie: owsianka z truskawkami i jagodami.

Obiad: grillowany dorsz z brązowym ryżem i surówką z kapusty, ogórka, marchewki i soku z cytryny.

Podwieczorek: jogurt z orzechami, jabłkiem i cynamonem.

Kolacja: sałatka z grillowaną piersią z kurczaka, rukolą, pomidorkami koktajlowymi i musztardowym dressingiem.