Czym jest żywność przetworzona?

Produkty, które spożywamy na co dzień, nie zawsze sprzyjają naszemu zdrowiu – wiele z nich to wysoce przetworzone przekąski, które mają więcej szkody niż pożytku. Ale co to właściwie oznacza, że produkt jest „wysokoprzetworzony”? Podczas rozmów o zdrowej diecie często pojawiają się terminy, takie jak ,,żywność minimalnie przetworzona” i ,,produkty wysoko przetworzone”. Jak sama nazwa wskazuje jest to jedzenie poddane przetworzeniu.

Co oznacza żywność wysokoprzetworzona?

Co właściwie oznacza określenie „żywność wysoko przetworzona” i dlaczego mówi się, że szkodzi? Aby to zobrazować można przytoczyć doświadczenia  pewnego naukowca Dr Kevina Halla, który postanowił sprawdzić to na własnej skórze. Zdecydował on wraz ze swoimi współpracownikami przez miesiąc spożywać głównie wysoko przetworzone produkty spożywcze – gotowe dania, zapakowane przekąski i napoje gazowane pełne syropów i barwników. 

Pierwsze skutki zauważył zaskakująco szybko. Jego rodzina, nagle zaczęła go niesamowicie drażnić. Dzieci, żona – wszyscy jakby celowo go irytowali. Dopiero po zakończeniu eksperymentu, gdy wrócił do zdrowszych nawyków żywieniowych, poczuł wyraźną różnicę i zrozumiał, że to nie ludzie wokół, a właśnie on sam stał się bardziej drażliwy pod wpływem wysoko przetworzonej żywności.

Żywność przetworzona nie tylko ma wpływ na zdrowie fizyczne?

Okazuje się, że przetworzone jedzenie ma ogromny wpływ nie tylko na fizyczne zdrowie, ale i na psychikę. Tego typu produkty są tworzone przez specjalistów w taki sposób, by ich konsumpcja dostarczała przyjemności i zachęcała do sięgania po kolejne porcje. Pewnie doskonale się o tym przekonałeś sięgając chociażby po paczkę chipsów. Ciężko poprzestać na jednym, prawda? 🙂

Pieczywo w gotowych kanapkach jest specjalnie zmiękczane i nasączane tłuszczami trans, by rozpływało się w ustach i omijało naturalne sygnały sytości. W przeciwieństwie do klasycznego, zbitego pieczywa pełnoziarnistego, ten typ pieczywa nie wymaga gryzienia i stymulacji odpowiedzi organizmu na spożycie.

Może Cię zainteresować: Najzdrowsze węglowodany w diecie – gdzie je znajdziemy?

Jak wygląda proces produkcji żywności wysoko przetworzonej?

Proces produkcji wysoko przetworzonej żywności jest całkowicie odmienny. Bazuje głównie na kilku popularnych surowcach, takich jak pszenica, soja, czy kukurydza. Wszystkie składniki są rozdrabniane i poddane procesom technologicznym, a następnie łączone w nowe formy.

W ten sposób powstają różne wyroby, takie jak jogurt z syropem kukurydzianym, parówki czy margaryna, które zostały mocno przetworzone, aby zwiększyć ich trwałość. 

Jak wygląda klasyfikacja żywności?

W kontekście klasyfikacji żywności od razu przychodzi na myśl, że warzywa mogą być przykładem produktów nieprzetworzonych, podczas gdy fast foody to klasyczne jedzenie wysoko przetworzone. Tymczasem w klasyfikacji żywności znajduje się wiele kategorii między tymi skrajnościami, z którymi dobrze jest się zapoznać, by podejmować świadome decyzje o tym, co jemy.

W tym celu powstała klasyfikacja żywności NOVA, która dzieli produkty spożywcze na cztery grupy: żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona, przetworzone dodatki kulinarne, produkty przetworzone i produkty wysoko przetworzone. Różnice między nimi wynikają z procesów, jakim zostały poddane: od suszenia, mrożenia, czy gotowania, po intensywną obróbkę z użyciem konserwantów i wzmacniaczy smaku.

Produkty poddane jedynie minimalnej obróbce, jak świeże warzywa czy owoce, to dobra podstawa zdrowej diety, podczas gdy jedzenie wysoko przetworzone, w szczególności gotowe dania mrożone czy słodkie napoje, warto ograniczać, aby nie zwiększać ryzyka otyłości i chorób układu krążenia.

Na pierwszym miejscu w tej klasyfikacji znajdują się produkty niskoprzetworzone – na przykład surowe warzywa, owoce, zboża oraz niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego.

Druga kategoria obejmuje dodatki kulinarne, takie jak oleje, smalec, cukier czy sól, które są przetworzone, ale pełnią rolę uzupełniającą przy przygotowaniu posiłków.

Kolejna, trzecia grupa, to żywność przetworzona, np. konserwy rybne i ser, powstałe z połączenia produktów nisko przetworzonych z dodatkami.

Ostatnia kategoria to żywność wysoko przetworzona, w której obróbka zmienia smak i wartość odżywczą. Przykładami są słone przekąski, fast foody, gotowe dania, które zawierają liczne wzmacniacze smaku i inne substancje pochodzące z żywności, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie.

Przetworzone jedzenie ze sklepów, którego warto unikać (lista produktów)

Słodkie napoje

Zacznijmy od słodkich napojów. Choć wydają się niewinne, zawierają spore ilości cukru i często również wysokofruktozowy syrop kukurydziany – składniki, które zwiększają ryzyko problemów zdrowotnych. Napoje te nie dają uczucia sytości, co sprawia, że łatwo przesadzić z ich ilością, spożywając nawet dwa litry dziennie. Takie napoje mogą przyczyniać się do nadwagi, a w dłuższym czasie – do otyłości.

Wysokoprzetworzone mięso

Kolejna grupa produktów, które należy unikać, to wysoko przetworzone mięsa, takie jak szynki, kiełbasy czy parówki. O ile mięso samo w sobie może być wartościowe, to produkty poddane wielu procesom przetwarzania tracą na wartości odżywczej, a zyskują liczne konserwanty, np. azotyn sodu.

Te dodatki w połączeniu z obróbką termiczną prowadzą do powstawania szkodliwych związków, takich jak nitrozoaminy, które wpływają negatywnie na jelito i mogą zwiększać ryzyko chorób nowotworowych. 

Wyroby cukiernicze

Nie możemy zapominać również o wyrobach cukierniczych, które pełne są nasyconych kwasów tłuszczowych i cukrów. Produkty, które zawierają częściowo utwardzone tłuszcze roślinne, np. batoniki, wafle czekoladowe czy herbatniki, są źródłem składników zwiększających ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz insulinooporności. 

Słone przekąski

W codziennej diecie zwróćmy też uwagę na słone przekąski. Chipsy i krakersy to jedzenie przetworzone, pełne soli i nasyconych tłuszczów, które w nadmiarze podnoszą ryzyko nadciśnienia. Pamiętajmy, że niektóre produkty gotowe, które znajdziemy na półkach, zawierają nawet do 80% soli pochodzącej z dodatków. Zamiast ograniczać solenie w domu, warto unikać produktów o wysokiej zawartości soli.

Zupy w proszku, gotowe sosy

Warto wspomnieć o popularnych zupach i sosach w proszku. Choć etykiety pokazują warzywną grafikę, to produkty te często zawierają jedynie śladowe ilości warzyw i przypraw. Główne składniki to sól, cukier, wzmacniacze smaku oraz oleje palmowe. Jeśli masz zwyczaj wkładać do koszyka takie produkty, może warto pomyśleć o ich ograniczeniu na rzecz minimalnie przetworzonych opcji.

Dania gotowe, fast foody

Mówiąc o produktach szkodliwych, nie sposób nie wspomnieć o daniach gotowych i fast foodach. Żywność poddana wieloetapowemu przetwarzaniu, taka jak frytki, pizza czy hamburgery, zawiera liczne dodatki i substancje, w tym wzmacniacze smaku. Fast foody nie tylko są bogate w kalorie, ale często zawierają także substancje chemiczne, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie.

Polecany artykuł: Sylwetka skinny fat – jaka dieta i ćwiczenia?

Jakie zatem wybierać zdrowe produkty naturalne?

Półki sklepowe uginają się od niezdrowej żywności, jednak nie oznacza to wcale, że nie ma na nich tej, która nam służy. Żywność nieprzetworzona to taka, która występuje w naturze, czyli warzywa i owoce. Warto pamiętać, że nawet jeśli mamy ochotę na zjedzenie czegoś mniej zdrowego, dużo lepiej jest przygotować taki posiłek samemu w domu.

Codziennie dostarczamy naszemu organizmowi wiele substancji, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie. Na szczęście nasze jelita, wątroba i nerki są wyposażone w mechanizmy, które pomagają neutralizować niekorzystne związki.

Dbajmy jednak o to, aby nasze systemy detoksykacyjne nie były zbyt przeciążone, i wybierajmy produkty z pierwszej kategorii, czyli żywność nieprzetworzoną lub minimalnie przetworzoną. 

A jak chcesz chcesz zmienić swoje nawyki żywieniowe, dowiedz się, jak w skuteczny sposób możesz przyzwyczaić organizm do zdrowszego odżywiania i skorzystaj z naszego rozwiązania w postaci diety pudełkowej!