Dieta a zdrowie układu pokarmowego – jak dbać o jelita?

Niewłaściwe odżywianie, siedzący tryb życia, ciągły pośpiech i wszechobecny stres nie wpływają dobrze na przewód pokarmowy. Do najczęściej rozpoznawanych schorzeń układu trawiennego należą choroby jelit, które są niezwykle ważnym narządem w organizmie człowieka. Prowadzą one do występowania wielu nieprzyjemnych dolegliwości takich jak bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunka. Co jeść, by zmniejszyć ryzyko problemów gastrycznych? Dieta a zdrowie układu pokarmowego – jak dbać o jelita? Odpowiedzi na te nurtujące pytania znajdziesz poniżej!

Z czego składa się układ pokarmowy człowieka i jakie pełni funkcje?

Do prawidłowego funkcjonowania człowiekowi potrzebny jest pokarm. Poza energią dostarcza on organizmowi węglowodanów, białka, tłuszczów oraz podstawowych mikro i makroskładników. Aby przyjęte pożywienie mogło zostać wykorzystane, musi trafić do układu pokarmowego. To właśnie tam ma miejsce trawienie, wchłanianie i wydalanie. Pod względem anatomicznym przewód pokarmowy można podzielić na dwie podstawowe części:

• górną składającą się z przełyku, żołądka, dwunastnicy i części jelita cienkiego,
• dolną obejmującą głównie jelito grube.

Ważnym elementem układu trawiennego jest też jama ustna, która odgrywa istotną rolę w pobieraniu pokarmu, gryzieniu, żuciu oraz w połączeniu go ze śliną. Stamtąd pożywienie trafia do żołądka – najbardziej rozszerzonej części przewodu pokarmowego odpowiadającej za dalsze rozdrabnianie jedzenia. Cały proces trawienia w bardzo dużym skrócie polega na rozłożeniu węglowodanów, białek oraz tłuszczów do takich związków jak cukry proste, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, witaminy i minerały.

Jakie są przyczyny dolegliwości ze strony układu pokarmowego?

Obecnie mamy prawdziwą epidemię schorzeń układu pokarmowego, które są już zaliczane do chorób cywilizacyjnych. Wiele z nich dotyczy całkiem młodych osób w wieku dwudziestu-trzydziestu lat. Bardzo często są to choroby przewlekłe, które wymagają nie tylko regularnych wizyt u lekarza i wykonywania badań kontrolnych, ale także przyjmowania różnorodnych leków.

Najczęstszą przyczyną problemów gastrycznych jest niewłaściwe odżywianie. Mamy tu na myśli przede wszystkim dietę bazującą na żywności o wysokim stopniu przetworzenia, która zawiera spore ilości cukru, soli, wzmacniaczy smaku, konserwantów i wielu innych syntetycznych dodatków. Do dolegliwości ze strony układu pokarmowego może ponadto prowadzić przewlekły stres, ciągły pośpiech, nadużywanie niektórych leków oraz obecność w organizmie pasożytów.

Najczęstsze choroby przewodu pokarmowego

Zaburzenia pracy układu trawiennego mogą dotyczyć zarówno jego czynności motorycznych, jak i funkcji dotyczących wchłaniania oraz wydalania. Do tej grupy schorzeń zalicza się wiele różnych przypadłości, które mogą powodować występowanie takich dolegliwości jak nawracające bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunki, nudności, uczucie niepełnego wypróżnienia. Poniżej krótko scharakteryzowaliśmy najczęściej diagnozowane choroby układu pokarmowego.

Zespół jelita drażliwego

Jedną z coraz częściej diagnozowanych chorób układu pokarmowego jest zespół jelita drażliwego. To przewlekłe i nawracające zaburzenia czynności jelit, które daje o sobie znać nawracającym bólem brzucha oraz zmianą rytmu wypróżnień. Chociaż schorzenie to nie wpływa na długość życia i rzadko wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób przewodu trawiennego, istotnie obniża komfort życia chorego. W leczeniu zespołu jelita drażliwego poza modyfikacją odżywiania często stosuje się leki przeczyszczające, rozkurczowe oraz przeciwbiegunkowe.

SIBO

Innym równie powszechnie występującym schorzeniem gastroenterologicznym jest zespół rozrostu bakteryjnego SIBO. Choroba ta jest spowodowana przez nadmierną kolonizację jelit przez bakterie bytujące głównie w okrężnicy. Do ich namnażania się może prowadzić zaburzenie takich mechanizmów jak kwaśna treść żołądka, kwasy żółciowe, obecność enzymów trawiennych. Leczenie schorzenia polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów poprzez racjonalne odżywianie, eliminację rozrostu bakterii i zapobieganie występowaniu niedoborów żywieniowych.

Dysbioza jelitowa

Do pojawienia się problemów gastrycznych często prowadzi też dysbioza jelitowa. Specjaliści definiują ją jako zaburzenie jakościowo-ilościowe w składzie mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Choroba objawia się bólem brzucha, zaparciami, wzdęciami, brakiem apetytu. Nieleczone schorzenie może wywierać długofalowy niekorzystny wpływ na zdrowie, zwiększając ryzyko rozwoju chorób układu pokarmowego, alergii, zespołów metabolicznych, a nawet depresji.

Celiakia

Do powszechnie występujących chorób układu pokarmowego należy też celiakia. Chorują na nią zarówno dorośli, jak i dzieci. To schorzenie autoimmunologiczne nie jest alergią, chociaż bardzo często jest z nią mylone. Celiakia charakteryzuje się trwałą nietolerancją glutenu, która może ujawnić się na każdym etapie życia. Nieleczona choroba może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym m.in. do osteoporozy, zmniejszenia płodności oraz nowotworów przewodu pokarmowego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Do chorób układu pokarmowego zalicza się też wrzodziejące zapalenie jelita grubego, które najczęściej objawia się biegunką, bólem brzucha, gorączką lub stanem podgorączkowym oraz ogólnym pogorszeniem wydolności fizycznej. Całkowite wyleczenie choroby jest niemożliwe, ale dzięki modyfikacjom diety i stylu życia można znacznie poprawić komfort życia chorego. W cięższych postaciach pacjentom przepisuje się leki immunosupresyjne oraz preparaty kwasu aminosalicylowego.

Co jeść przy problemach gastrycznych? Poznaj moc błonnika

Jeśli zmagasz się z nawracającymi bólami brzucha, zaparciami, czy wzdęciami, w pierwszej kolejności uważnie przyjrzyj się swojej diecie. Być może znajduje się w niej niewystarczająca ilość błonnika – włókna pokarmowego podtrzymującego uczucie sytości po posiłku, wspomagającego pracę jelit i chroniącego przed biegunkami. Błonnik wykazuje też zdolność wiązania toksyn i pozytywnie wpływa na stabilizację poziomu cukru. Jego obecność w diecie sprzyja też namnażaniu się korzystnych dla organizmu człowieka bakterii jelitowej.

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia dzienne spożycie błonnika powinno wynosić od 27 do 40 gramów. Spośród produktów spożywczych najlepsze źródło tego składnika stanowią:

• warzywa (brokuły, pietruszka, marchew, kalarepa, brukselka),
• owoce (głównie maliny, jabłka, gruszki, czerwone porzeczki),
• nasiona roślin strączkowych (soja, groch, fasola, soczewica, ciecierzyca),
• pieczywo żytnie razowe,
• orzechy,
• suszone owoce.

Odpowiednia ilość błonnika w codziennym jadłospisie nie tylko zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu pokarmowego, ale też wpływa pozytywnie na przyspieszenie motoryki jelit i utrzymanie prawidłowej masy ciała, a nawet na jej redukcję w przypadku nadwagi lub otyłości. Dieta wysokobłonnikowa spowalnia też wchłanianie glukozy, przez co może stanowić istotny element profilaktyki cukrzycowej.

Jak poprawić stan flory bakteryjnej? Stosuj probiotyki

Innym sposobem na poprawienie pracy układu pokarmowego i odbudowanie flory bakteryjnej jelit jest stosowanie probiotyków. Terminem tym określa się bakterie wchodzące w skład naturalnego mikrobiomu, które wykazują wielokierunkowe korzystne działanie na funkcjonowanie organizmu. Poza tym, że poprawiają trawienie i ułatwiają przysuwanie składników odżywczych z pożywienia, hamują rozwój szkodliwych drobnoustrojów oraz stymulują działanie systemu immunologicznego.

W żywności probiotyki są obecne przede wszystkim w produktach fermentowanych, do których zalicza się kiszoną kapustę i ogórki, kwaśną śmietanę, kefiry, jogurty, maślanki. Bakterie kwasu mlekowego niekiedy są też dodawane przez producentów do chleba, kiełbas oraz serów. Ponadto można je znaleźć w tradycyjnych produktach sojowych takich jak mleko sojowe, tofu, sos sojowy itp.

Jak jeszcze wspomóc pracę układu pokarmowego?

W momencie, kiedy zaobserwujesz u siebie problemy gastryczne, musisz działać kompleksowo. Oczywiście najważniejsze znaczenie ma zdrowa, zbilansowana dieta, ale samo odżywianie to nie wszystko. Zobacz, co jeszcze możesz zrobić, by wspomóc funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Staraj się jeść wolniej

Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że jedzenie w pośpiechu to zły nawyk. W ten sposób nie tylko zwiększasz ryzyko wystąpienia dolegliwości żołądkowych, ale też sprawiasz, że w organizmie wzrasta skurczowe ciśnienie krwi. Dlatego staraj się jeść wolniej i bez pośpiechu.

Ogranicz alkohol

Napoje z procentami działają drażniąco na śluzówkę przewodu pokarmowego. Spożywane w nadmiarze zwiększają też ryzyko rozwoju stanu zapalnego i przyczyniają się do powolnego wyniszczenia wątroby, żołądka oraz jelit.

Regularnie nawadniaj organizm

Dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości płynów wspomaga jego prawidłowe funkcjonowanie. Woda pomaga zadbać o mocną i elastyczną śluzówkę żołądka, a przy okazji wspomaga gospodarkę wodno-elektrolitową.

Naucz się radzić sobie ze stresem

Nerwy i niepokój nie tylko zaburzają pracę układu nerwowego, ale też mają duży wpływ na przewód pokarmowy. Przewlekły stres może prowadzić do pojawienia się takich chorób jak zespół jelita drażliwego czy choroba wrzodowa żołądka. Dlatego warto nauczyć się radzić sobie ze stresem. W rozładowaniu napięcia pomocne mogą być ćwiczenia oddechowe, joga, terapia śmiechem.

Zadbaj o kondycję swojego układu pokarmowego przez odżywianie!

Dla przewodu pokarmowego najlepsze jest racjonalne odżywianie, powolne spożywanie posiłków oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Jeśli chcesz zadbać o kondycję układu trawiennego, wprowadź do diety pokarmy bogate w błonnik oraz probiotyki. Pamiętaj też, aby dostarczać organizmowi odpowiedniej ilości płynów każdego dnia. Stosując się do tych prostych zaleceń, odbudujesz mikroflorę jelit, wesprzesz pracę żołądka i odzyskasz dobre samopoczucie na co dzień. Zmiany zacznij wprowadzać już dziś!